-
1 караңгы
1. прил.1) тёмный, су́мрачный, неосвещённыйкараңгы бүлмә — су́мрачная ко́мната
караңгы урам — неосвещённая у́лица
2) тёмный, дрему́чийкараңгы урман — дрему́чий лес
3) тёмный (близкий к чёрному, не светлый)караңгы күк йөзе — тёмное не́бо
караңгы зәңгәр күлмәк — тёмно-си́нее пла́тье
ул караңгы төсләр генә кия — она́ но́сит то́лько тёмные цвета́
4) перен. тёмный, чёрный, беспросве́тныйкараңгы язмыш — тёмная судьба́
караңгы көннәр — беспросве́тные дни
якты һәм караңгы истәлекләр — све́тлые и мра́чные воспомина́ния
5) перен. мра́чный, су́мрачный, угрю́мый, хму́рый, неприве́тливый, неулы́бчивый ( о настроении человека)караңгы йөз — угрю́мое лицо́
караңгы чырай — мра́чный вид
6) перен. тёмный, сомни́тельный, непоря́дочный, неблагови́дный, подозри́тельныйкараңгы эшләр — тёмные дела́
караңгы шәхес — непоря́дочная ли́чность
караңгы юллардан килгән байлык — бога́тство, прише́дшее сомни́тельными путя́ми
7) перен. тёмный, неизве́стный, непоня́тный, нея́сный, тума́нныйәсәрнең караңгы урыннары — тёмные места́ прозведе́ния
минем киләчәгем караңгы — моё бу́дущее нея́сно
кияү - ат шикелле караңгы товар — (посл.) зять - как ло́шадь, неизве́стный това́р
8) перен.а) тёмный, неве́жественный, необразо́ванный, непросвещённый, отста́лый, некульту́рныйкараңгы кеше булып калу — оста́ться неве́жественным челове́ком
б) тёмный, глухо́й, отста́лыйилнең караңгы почмаклары — глухи́е углы́ страны́
2. сущ.караңгы авыллар — отста́лые дере́вни
темнота́, те́мень, тьма; су́мерки; мгла, мраккараңгыда калу — оста́ться в темноте́
3. нареч.бер караңгыдан икенче караңгыга — от темна́ до темна́
1) мра́чно, су́мрачно, угрю́мо, хму́ро, неприве́тливо, неулы́бчивокараңгы каршы алу — встре́тить хму́ро
2) в знач. нареч. караңгыда впотьма́х, в темноте́караңгыда утыру — сиде́ть в темноте́
•- караңгы чакта
- караңгы төшкәнче
- караңгы төшү
- караңгы иңү
- караңгы чүгү
- караңгыга калу••караңгы чырай белән — угрю́мо, мра́чно, неприве́тливо, негостеприи́мно
караңгы чырайлы — угрю́мый, хму́рый, мра́чный ( о человеке)
-
2 чырай
сущ.лицо́, вид лица́, черты́ лица́; физионо́миячырае үзгәрмәде — лицо́ не измени́лось
ачык чырайлы — с приве́тливым (откры́тым) лицо́м
караңгы чырай күрсәтү — встре́тить с угрю́мым (неприве́тливым) лицо́м
чырае агару — бледне́ть
••чырае качкан (киткән) — на нём лица́ нет
чырае качу; чырай китү — бледне́ть, побледне́ть
чырае көл кебек — лицо́ земли́стое (пе́пельное, бескро́вное, как полотно́)
чырае сытылу — ско́рчить лицо́, нахму́риться
чыраен сыту — де́лать ки́слую ми́ну
- чырае үзгәрүчыраен чыту — нахму́риться, насу́питься
-
3 таш
1. сущ.1) ка́мень ( вообще); делово́й ка́мень, бутташ ятмалары — за́лежи ка́мня
йөргән таш шомара, яткан таш мүкләнә — (посл.) ка́мень в движе́нии шлифу́ется, лежа́чий ка́мень обраста́ет мхом
кара ташны юып агарталмассың — чёрного кобыля́ (букв. чёрного ка́мня) не отмо́ешь добела́
таш карьеры — ка́менный карье́р
2) ка́мень, твёрдый (поле́зный) минера́л в соста́ве го́рных поро́д || ка́менныйакбур ташы — известня́к
алмас ташы — минера́льный алма́з
тимер ташы — желе́зная руда́
3) о частя́х устро́йств, механи́змов и т. п., изгото́вленных из ка́мнямунча ташы — ка́мень на ба́нной печи́
2. прил.сәгать ташы — ка́мень в часа́х
1) ка́менный, состоя́щий и́ли сде́ланный из ка́мняташ балта — ка́менный топо́р
таш кыя — ка́менная скала́
таш дивар — ка́менная стена́
таш нигез — ка́менный фунда́мент
2) перен. ка́менный - не подве́рженный эмо́циям и́ли не выража́ющий эмо́цийташ җан — ка́менная душа́
таш чырай — ка́менное выраже́ние лица́
•- таш гасыр
- таш гасыры
- таш кала
- таш остасы
- таш салучы
- таш тоз
- таш урам
- таш энҗе
- таш юл
- таш юл салу
- таш юнучы
- ташка бастыру
- ташка басу
- ташка басылу
- ташка басылган
- ташка баскан••таш булып батсын — пусть уйдёт как ка́мень (ключ) в во́ду (обычно пожелание девушке, выходящей замуж, т. е. пусть уйдёт и не возвращается в отчий дом)
таш булып (кебек) кату — застыва́ть ка́мнем; окамене́ть
таш йоткандай (йоткан кебек) — соверше́нно безмо́лвно
таш капчык — тюрьма́, ка́рцер
таш кисү — выполня́ть тяжёлую физи́ческую рабо́ту (букв. ре́зать ка́мень)
таш маңгай — ме́дный лоб
таш өстендә таш калмас — ка́мень на ка́мне не оста́нется
таш ташыдыңмы әллә? — поду́маешь - ка́мни на себе́ таска́л (говорится в укор человеку, который жалуется на тяжесть лёгкой в общем работы)
таш яра — зе́млю ро́ет (т. е. проявляет большую активность для достижения какой-л. цели)
таш ярырдай булып — гото́вый раска́лывать ка́мни; с огро́мной эне́ргией
таш яуса (ярылса) — да хоть камнепа́д на го́лову; не взира́я ни на каки́е препя́тствия; кровь и́з носу; хоть в лепёшку разби́ться
ташка бәргән борчак кебек — как горо́х об сте́нку
ташка кадак кагу — вбива́ть гвоздь в ка́мень; сде́лать (что-л.) невозмо́жное
ташны кая таба тәгәрәтү — клони́ть разгово́р (букв. кати́ть ка́мень) ( к чему)
таштан юкә сую (суелу) — говорится о чрезвычайной трудности добиться пользы, уступки, благосклонности у кого-л.
таштан яралган — чрезвыча́йно выно́сливый и кре́пкий (букв. сотворённый из ка́мня)
ташы (ташлары) кызу (кызган) — вошёл (вошли́) в аза́рт (в раж); увлечён без ме́ры (букв. ба́нный ка́мень их горя́ч)
- таш атуташыгыз кызу булсын! — что́бы ка́мень был горя́ч! что́бы ка́мень не остыва́л! (шутл. пожелание новобрачным)
- таш белән ату
- таш бәгырь
- таш бәгырьле
- таш борчак
- таш кебек
- таш күңел
- таш күңелле
- ташка тамга салган
- ташка үлчим
См. также в других словарях:
төнтек — Караңгы чырайлы, башкалар белән аралашмый һәм сөйләшми торган (кеше тур.). рәв. Караңгы чырай белән, сөйләшмичә. Караңгы, төксе (йөз, чырай тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төксә — диал. 1. Кешеләрдә авыр тойгы уята торган, караңгы (чырай, йөз, кыяфәт тур.) рәв. Кырыс, усал йөз белән, караңгы чырай белән 2. Күңелгә авыр тоелырлык, чәнчүле, тупас, дорфа (сүз тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бозык — (БОЗЫКЛЫК) – с. 1. Бозылган, яраксыз 2. Ватык, җимерек, эшкә яраксыз 3. Дөрес булмаган, тиешле нормада булмаган 4. Чытык, караңгы (чырай тур.) 5. Явым төшемле (һава торышы тур.) 6. Әхлаксыз, тотнаксыз, тәүфыйксыз. и. Әхлаксыз кеше … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җимерелү — 1. Ватылып, ишелеп төшү, аву (йорт, каралты һ. б. тур.). Хәрабәлеккә, җимереклеккә әйләнү 2. Убылу, ишелү, астагы бушлыкны каплау шахта җ. 3. Ватылу, эшкә ярамау җимерелергә торган иске карават 4. күч. Яхшы гына, уңышлы гына бара торган җирдән… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җимерек — с. 1. Җимерелгән, җимерелеп, ишелеп төшкән. Ватылган, сынган яки кителгән, ватык җимерек балка 2. Ватык, эшкә яраксыз хәлгә килгән, эшләми торган җимерек машина 3. күч. Таркалган, бетү хәленә килгән җимерек хуҗалыкны төзәтү 4. күч. Җимерелгән,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
супаю — диал. Чырай караңгылану; канәгатьсезлек ризасызлык, төшенкелек кебек күңелсез хисләргә бирелү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тумсару — диал. Үпкәләп яки ачуланып чырай караңгыландыру, йөзне бозу, турсаю … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тумсаю — диал. Үпкәләп яки ачуланып чырай караңгыландыру, йөзне бозу, турсаю … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге